Het EHRM werd opgericht in 1959 en heeft sinds 1998 een permanente zetel in Straatsburg. Het moet ervoor zorgen dat de mensenrechten van 800 miljoen Europeanen in de 46 lidstaten worden gerespecteerd. De 46 rechters (één per staat) worden gekozen voor een niet-verlengbare termijn van 9 jaar. Tot het vertrek van Rusland op 16 september 2022 waren er 47 rechters.

De beslissingen van het EHRM zijn bindend. De betrokken staten moeten regelmatig hun wetgeving of administratieve praktijk aanpassen aan de verdragsteksten, die regelmatig worden verrijkt door jurisprudentie. Hoewel de fundamentele uitdaging eenvoudig is - ervoor zorgen dat iedereen zijn grondrechten kan genieten - wordt de catalogus van mensenrechten regelmatig uitgebreid. Zo erkende het EHRM in een uitspraak van 2 april 2024 het recht van individuen op effectieve bescherming door de staat tegen de schadelijke gevolgen van klimaatverandering, waarbij het Zwitserland veroordeelde na een aanvraag van een vereniging die het “falen van de Zwitserse autoriteiten” aan de kaak stelde om de gevolgen van klimaatverandering te beperken.